عمل آب مروارید چشم (Cataract eye surgery)
آب مروارید یکی از شایع‌ترین مشکلات چشمی است که با کدر شدن عدسی چشم، دید را تار می‌کند. این بیماری با کدر شدن عدسی چشم، دید را مختل می‌کند و زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما نگران نباشید! با روش‌های پیشگیری و درمان‌های مدرن، می‌توان با این مشکل مقابله کرد. در این مطلب، همه‌چیز را درباره آب مروارید به شما خواهیم گفت و با دیدآوران سلامت، می‌توانید بینایی از دست رفته را بازگردانید و دوباره جهان را با وضوح ببینید.
عمل آب مروارید چشم (Cataract ) چیست؟
آب مروارید یا کاتاراکت (Cataract) به کدر شدن عدسی طبیعی چشم گفته میشود که منجر به تاری و مات‌شدن دید فرد می‌گردد. عدسی چشم مسئول شکست نور و تمرکز آن بر روی شبکیه است تا تصاویر به وضوح دیده شوند. هنگامی که این عدسی کدر میشود، نور به درستی به شبکیه نمی‌رسد و در نتیجه فرد مبتلا، محیط اطراف را به صورت تار و مبهم مشاهده می‌کند.
شدت کدورت عدسی و شکل آن در افراد مختلف متفاوت است. در برخی موارد، اگر کدورت در قسمت‌های محیطی عدسی باشد و مرکز بینایی را درگیر نکند، فرد ممکن است تا مدت‌ها متوجه وجود آب مروارید نشود. این بیماری محدودیت سنی ندارد و ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما شیوع آن در افراد بالای ۶۰ سال بیشتر است.
تشخیص به‌موقع و درمان آب مروارید می‌تواند از پیشرفت بیماری و کاهش کیفیت زندگی جلوگیری کند. در صورت مشاهده علائمی مانند تاری دید یا تغییر در تشخیص رنگ‌ها، مراجعه به چشم‌پزشک برای بررسی دقیق‌تر ضروری است.
علایم آب مروارید چیست؟
از شایع‌ترین و مهم‌ترین علائم بیماری آب مروارید یا کاتاراکت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- – تار شدن یا محو شدن بینایی
- – حساسیت شدید به نور و روشنایی، مانند روشنایی بیش از حد چراغ‌های ماشین در شب، پخش شدن نور خورشید یا نور چراغ‌ها و دیدن هاله‌ای دور نورها
- – کم‌رنگ یا محو شدن رنگ‌ها
- – کاهش دید در شب یا مشکل در دید در محیط‌های کم‌نور
- – دوبینی یا چند‌بینی که معمولاً با پیشرفت آب مروارید شدیدتر میشود
- – بهبود موقتی دید نزدیک و افزایش مداوم شماره عینک یا لنز
این علائم ممکن است نشان‌دهنده سایر مشکلات چشمی مانند روماتیسم چشمی نیز باشند. بنابراین، در صورت مشاهده هر یک از این علائم، مراجعه به چشم‌پزشک ضروری است. بهترین زمان برای عمل کاتاراکت نیز با توجه به تشخیص پزشک متخصص تعیین میشود.
علت بروز آب مروارید
- شایع‌ترین نوع آب مروارید در نتیجه افزایش سن رخ می‌دهد.
- سابقه خانوادگی و عوامل ارثی مرتبط با کاتاراکت
- بیماری‌های سیستمیک مانند دیابت
- سابقه ضربه یا آسیب به چشم
- قرار گرفتن طولانی‌مدت و بدون محافظت (عینک) در معرض نور خورشید یا اشعه‌های مضر
- سابقه جراحی‌های قبلی چشم
- مصرف سیگار
- استفاده طولانی‌مدت از برخی داروها مانند کورتون
- علل ناشناخته
این عوامل می‌توانند خطر ابتلا به آب مروارید را افزایش دهند.
درمان آب مروارید
جراحی تنها راه درمان قطعی آب مروارید است، اما ممکن است در مراحل اولیه نیاز به جراحی فوری نباشد.
- مدیریت علائم در مراحل ابتدایی:
- استفاده از چراغ‌های روشن‌تر در خانه یا محل کار
- استفاده از عینک آفتابی ضد نور برای محافظت از چشمها
- بهره‌گیری از لنزهای بزرگنمایی برای مطالعه و فعالیت‌های دقیق
- تجویز عینک یا لنز تماسی جدید برای بهبود دید در مراحل اولیه بیماری
این اقدامات می‌توانند به مدیریت علائم آب مروارید در مراحل ابتدایی کمک کنند، اما در نهایت جراحی تنها راه حل دائمی است.
آمادگی های قبل از جراحی آب مروارید
- تعیین قدرت عدسی داخل چشمی قبل از جراحی ضروری است. این کار با معاینه دقیق و بررسی کامل چشمها انجام میشود.
- بیمار باید در مورد داروهای مصرفی خود با چشم‌پزشک مشورت کند.
- در صورت تجویز پزشک، از قطره‌های آنتی‌بیوتیک چشمی یک تا دو روز قبل از جراحی استفاده شود.
- شب قبل از عمل، پلک‌ها و مژه‌ها با شامپو بچه شستشو داده شود.
- ۴۸ ساعت قبل از عمل از آرایش چشمها و استفاده از هرگونه کرم صورت خودداری شود.
- ۱۲ ساعت قبل از جراحی، حتی در روش فمتوکاتاراکت (درمان آب مروارید با لیزر)، از خوردن و آشامیدن پرهیز شود.
- حضور یکی از بستگان یا دوستان بیمار در روز عمل ضروری است.
روش جراحی آب مروارید
در جراحی آب مروارید، عدسی کدر شده چشم توسط جراح خارج شده و با یک لنز مصنوعی جایگزین میشود. این عمل معمولاً به دو روش انجام می‌گیرد:
۱. فیکوکاتاراکت: در این روش از چاقوی مخصوص و امواج اولتراسوند (که به اشتباه لیزر نامیده میشود) استفاده می‌گردد.
۲. فمتوکاتاراکت: این روش پیشرفته‌تر بوده و با استفاده از فناوری لیزر انجام میشود.
مراحل جراحی آب مروارید چشم
۱- مرحله قبل از جراحی
برای تشخیص نیاز به عمل آب مروارید، چشم‌پزشک معاینه دقیق و کاملی از چشم‌های شما انجام می‌دهد. قبل از جراحی، با انجام بیومتری و سونوگرافی، شماره دقیق لنز داخل چشمی محاسبه میشود. در مورد ادامه مصرف داروهای خود با چشم‌پزشک مشورت کنید و حتماً با یک همراه (برای رانندگی) به محل جراحی مراجعه نمایید.
۲- روز جراحی
جراحی معمولاً به صورت سرپایی و در مراکز جراحی یا بیمارستان انجام میشود. ممکن است از شما خواسته شود صبحانه میل نکنید. پس از رسیدن به مرکز جراحی:
- – قطره‌های چشمی برای شما تجویز میشود.
- – در صورت نیاز، آرام‌بخش برای راحتی شما استفاده میشود.
- – پوست اطراف چشم به‌دقت تمیز میشود.
- – پارچه استریل روی سر شما قرار می‌گیرد.
- – با بیحسی موضعی یا قطره‌های بیحسی، چشم شما بی‌حس میشود. شما نور و حرکات را می‌بینید، اما جزئیات جراحی را مشاهده نمی‌کنید.
- – چشم‌پزشک با میکروسکوپ، برش کوچکی روی قرنیه ایجاد می‌کند.
- – در روش‌های مدرن، عدسی کدر شده توسط امواج اولتراسوند خرد شده و از چشم خارج میشود.
- – پرده و غشاء عقبی عدسی در جای خود باقی می‌ماند.
- – یک لنز آکریلیک یا پلاستیکی جایگزین عدسی کدر شده میشود.
- – جراحی بدون بخیه انجام شده و بلافاصله پس از عمل، محافظ (شیلد) روی چشم شما قرار می‌گیرد.
- – پس از مدت کوتاهی استراحت در کلینیک، می‌توانید به منزل بازگردید.
۳- مرحله بعد از جراحی
بعدازظهر روز عمل یا روز بعد، پانسمان چشم شما در مطب باز میشود. پس از جراحی باید:
- – قطره‌های چشمی را طبق دستور پزشک استفاده کنید.
- – چشم خود را نمالید یا فشار ندهید.
- – بدون اجازه پزشک، ورزش‌های سنگین انجام ندهید.
- – برای زمان شروع رانندگی با پزشک مشورت کنید.
- – از محافظ (شیلد) تا زمانی که پزشک توصیه کرده، استفاده نمایید.
- – می‌توانید بسیاری از فعالیت‌های روزمره را انجام دهید و در صورت نیاز از مسکن‌های معمول استفاده کنید.
مراقبت های بعد از جراحی آب مروارید
پس از عمل آب مروارید، رعایت نکات زیر ضروری است:
- از قطره‌های چشمی طبق دستور پزشک استفاده کنید.
- از مالیدن یا فشار دادن چشمها جداً خودداری شود.
- به سمت چشم عمل شده نخوابید. مدت زمان رعایت این نکته را از پزشک خود بپرسید.
- از روز دوم می‌توانید حمام کنید یا وضو بگیرید (برای شستشوی چشم از شامپو بچه استفاده شود).
- تا یک هفته از خم کردن سر خودداری کنید.
- در هفته‌های اول پس از عمل، اجسام بیش از ۱۰ کیلوگرم را بلند نکنید.
- تا زمانی که پزشک اجازه نداده، از فعالیت‌هایی که فشار چشم را افزایش می‌دهند، خودداری کنید (در این مورد با پزشک مشورت کنید).
- برای تعیین زمان شروع رانندگی، با پزشک خود مشورت نمایید.
- بر اساس دستور پزشک، از عینک یا محافظ‌های چشمی استفاده کنید.
برنامه معاینه‌های پس از عمل:
معاینه‌ها معمولاً در روزهای اول و سوم، هفته سوم یا چهارم، ماه ششم و سپس سالی یک بار انجام میشود. با این حال، پزشک ممکن است برنامه‌ی دیگری را با توجه به شرایط چشم شما توصیه کند.
نکات مهم:
اگر پزشک بیش از یک نوع قطره تجویز کرده است، بین استفاده از آن‌ها ۵ دقیقه فاصله بگذارید.
استفاده از داروهای تجویز شده در شب (زمان خواب) ضروری نیست.
در چند هفته اول پس از عمل، شماره چشم ممکن است تغییر کند. بنابراین، بهتر است پس از چند هفته برای تعیین نمره عینک (به‌ویژه عینک مطالعه) مراجعه کنید.
برخی بیماران، به‌خصوص کسانی که قبل از عمل آستیگماتیسم داشتند، ممکن است پس از عمل به عینک دور نیز نیاز داشته باشند.
عوارض بعد از عمل جراحی کاتاراکت
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر پس از عمل جراحی، بلافاصله با چشم‌پزشک تماس بگیرید:
| عوارض بعد از عمل جراحی کاتاراکت | عوارض نادر اما جدی |
|---|---|
| درد شدید که با مسکن‌های معمولی بهبود نیابد | عفونت |
| کاهش یا از دست دادن بینایی | خونریزی |
| تهوع، استفراغ یا سرفه‌های شدید | ورم ماکولا (بخش مرکزی شبکیه) |
| تورم و قرمزی شدید پلک و چشم | جدا شدن پرده شبکیه |
نکات مهم:
- برخی بیماران ممکن است به میزان بینایی مطلوب نرسند.
- سایر مشکلات چشمی مانند دژنراسیون ماکولای ناشی از افزایش سن، آب سیاه (گلوکوم) یا رتینوپاتی دیابتی ممکن است پس از عمل، بینایی را محدود کنند.
- با این حال، عمل جراحی آب مروارید ارزشمند بوده و باعث بهبود بینایی و وضعیت چشم بیمار میشود.
چند روش برای جلوگیری از آب مروارید
| روش‌های جلوگیری از آب مروارید |
|---|
| رژیم غذایی حاوی سبزیجات |
| عینک آفتابی |
| ترک سیگار |
| ترک الکل |
| کنترل قند |
| معاینه دوره‌ای چشم پزشکی |
| کنترل مصرف داروهای خانواده کورتون |
آیا بعد از عمل آب مروارید باز هم باید عینک بزنیم؟
اغلب لنزهای داخل چشمی موجود در مراکز جراحی از نوع تک‌کانونی هستند. این بدان معناست که این لنزها فقط می‌توانند دوربینی یا نزدیک‌بینی را اصلاح کنند، نه هر دو را. علاوه بر این، این لنزها قادر به اصلاح آستیگماتیسم موجود در چشم نیستند.
اگر چشم شما قبل از عمل آب مروارید آستیگماتیسم قابل‌توجهی داشته باشد، پس از جراحی برای دید دور و نزدیک به عینک نیاز خواهید داشت.
راه‌حل:
لنزهای پیشرفته‌تر مانند لنزهای توریک و چند‌کانونی وجود دارند که می‌توانند هم‌زمان دید دور، نزدیک و آستیگماتیسم را اصلاح کنند و عملکرد عدسی طبیعی چشم را شبیه‌سازی نمایند. انتخاب نوع لنز و بحث درباره انتظارات بیمار با پزشک، از اهمیت بالایی برخوردار است.
باورهای غلط در مورد آب مروارید
- ☑ آب مروارید یک پرده در جلوی چشم نیست.
- ☑ آب مروارید در نتیجه استفاده زیاد از چشم ایجاد نمی‌شود.
- ☑ آب مروارید نمی‌تواند از یک چشم به چشم دیگر منتقل شود.
- ☑ آب مروارید یکی از علل کاهش بینایی است، اما در بسیاری از مواردبا جراحی قابل درمان است و لزوماً برگشت‌ناپذیر نیست.
عمل آب مروارید چشم مناسب چه کسانی است؟
آیا شما هم می‌توانید عمل آب مروارید انجام دهید؟ برای پاسخ به این سوال، باید با یک چشم پزشک متخصص مشورت کنید. اما به طور کلی، افراد زیر کاندیدای مناسبی برای عمل آب مروارید هستند:
- افرادی که آب مروارید باعث کاهش قابل‌توجه بینایی آن‌ها شده و انجام فعالیت‌های روزمره را دشوار کرده است.
- افرادی که علاوه بر آب مروارید، مشکل آستیگماتیسم دارند.
- بیمارانی که ممکن است مشکلات پیچیده چشمی مانند آسیب به قرنیه، مشکلات انکساری یا ناهنجاری‌های دیگر چشمی داشته باشند.
- کسانی که به دنبال بهبودی سریع‌تر و بازگشت به فعالیت‌های روزمره در مدت زمان کوتاه‌تر هستند.
- افرادی که به دنبال نتایج دقیق‌تر و بهتر در بینایی پس از جراحی هستند، به‌ویژه کسانی که انتظارات بالایی از نتیجه نهایی دارند.
- بیمارانی که به فناوری‌های جدید و پیشرفته علاقه‌مند هستند و می‌خواهند از بهترین و دقیق‌ترین روش‌های موجود استفاده کنند.
هزینه جراحی آب مروارید
هزینه جراحی آب مروارید بسته به منطقه و نوع عمل جراحی می‌تواند متفاوت باشد.
اگر شما عزیزان به بیماری آب مروارید مبتلا شده‌اید، می‌توانید با مراجعه به کلینیک چشم‌پزشکی دیدآوران، نسبت به درمان این بیماری و بهبود بینایی خود اقدام کنید.
سوالات متداول درباره آب مروارید
آیا لیزیک، لازک یا فمتولیزیک بر احتمال ابتلا به آب مروارید تأثیر دارند؟
خیر. انجام روش‌های لیزیک، لازک یا فمتولیزیک هیچ تأثیری در افزایش یا کاهش ریسک ابتلا به آب مروارید در آینده ندارند. جراحی‌های لیزری روی بافت قرنیه انجام می‌شوند، در حالی که آب مروارید ناشی از کدر شدن عدسی چشم است.
آیا عمل آب مروارید باعث بهبود دید میشود؟
میزان موفقیت عمل جراحی کاتاراکت بسیار بالا است و در اکثر بیماران، در صورت عدم وجود بیماری‌های چشمی دیگر که بینایی را محدود کنند، دید بهبود می‌یابد.
پیشرفت آب مروارید چگونه است؟
سرعت پیشرفت آب مروارید از فردی به فرد دیگر و حتی بین دو چشم یک فرد متفاوت است. شایع‌ترین نوع آب مروارید که ناشی از افزایش سن است، به‌صورت تدریجی و طی سال‌ها پیشرفت می‌کند. به‌طور کلی، پیش‌بینی دقیق سیر پیشرفت آن امکان‌پذیر نیست.
زمان مناسب برای عمل آب مروارید چه موقعی است؟
جراحی زمانی باید انجام شود که آب مروارید باعث کاهش دید و اختلال در انجام فعالیت‌های روزانه شده باشد. این باور که آب مروارید باید “برسد” تا جراحی شود یا اینکه به محض تشخیص باید عمل انجام گیرد، صحیح نیست. اگر دید بیمار فقط کمی تار شده باشد، نیازی به جراحی نیست و تغییرات کوچک در شماره عینک می‌تواند مشکل را به‌طور موقت برطرف کند.
سخن پایانی
سالانه بیش از ده‌ها میلیون عمل آب مروارید در سراسر جهان انجام میشود که حدود ۹۵٪ از آن‌ها بدون عارضه هستند. در ایران نیز سالانه بیش از یک‌صد‌هزار عمل آب مروارید با روش‌های مختلف انجام می‌گیرد.
در طی عمل آب مروارید که معمولاً با بیحسی موضعی انجام میشود، عدسی کدر شده از چشم خارج شده و یک عدسی یا لنز داخل چشمی دائمی (از جنس پلاستیک مخصوص) جایگزین آن میشود. این لنز به‌طور دائم در چشم باقی می‌ماند و خراب یا فاسد نمی‌شود.
امیدواریم این مقاله توانسته باشد اطلاعات مفیدی درباره عمل آب مروارید در اختیار شما قرار دهد. اگر سوال دیگری درباره عمل آب مروارید دارید، می‌توانید در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.
دیدآوران سلامت، بزرگترین مرجع اطلاعات جراحی‌های چشم، از اینکه تا پایان این مقاله با ما همراه بودید، صمیمانه تشکر می‌کند.
دیدآوران سلامت صمیمانه از حمایت شما تا پایان این مقاله سپاسگزار است.